चंङाई कमायो, खीर-खंडु थी अगिते वधो

मोहन थानवी
मोहन थानवी

चेटीचंड पर्व चंङाई कमाइण जो संदेश डई रह्यो आहे। सवनि वरियहनि खां। सिंधी समाज जे आराध्य झूलेलाल जो इओ संदेश बि आहे। खीर-खंडु थी गडुजी करे अगिते वधो। तकरीबनि 1060 वरियह अगु जडहिं सिंधु प्रदेश (हाणे पाकिस्तान में) में मिरख बादशाह जो अत्याचार हिंदुनि ते वधी वयो तडहिं सभिनी पंचायतूनि गडुजी करे वरुणदेव जी उपासना कई। इनि गाल्हि बाबत नई टेहीअ समेत समाज में सभिनी खे जाण आहे। जरूरत आहे बिअनि समाजनि तोणी बि पहिंजे आराध्य झूलेलाल जी जो संदेश पहुंचाइण। झूलेलाल जडहिं मिरख बादशाह खे पहिंजा चमत्कार डेखार्या, तडहिं सिंधु में हिंदू-मुस्लिम गडु रहण लगा हुआ। आपसी भाईचारे ऐं सदभाव जो बिझु सिंधु संस्कृतिअ में मुंढ़ खां ई पोख्यलि आहे। इनि करे हिंदू रियाया बादशाह जे जुल्मनि खे कहिं हद तोणी त सही वई पिणु हद खां बाहिरु थी बादशाह जा माण्हूं जुल्म करण लगा त सभिनी वरुण देव खे पुकार्यो। नतीजो बि साम्हूं आयो। आराध्य देव झूलेलाल सिंधु भूमिअ ते लही आया ऐं रियाया जा दुख दर्द दूर कयावूं। विद्वाननि सचु इ चयो आहे। जहिं समाज जी सांस्कृतिक, धार्मिक, सामाजिक, साहित्यिक विरासत समृद्ध हूंदी आहे, उनिखे डुखे हालात ते खटण में घणो संघर्ष कीन करनो पवंदो आहे। समाज जा जुदा जुदा वर्ग गडुजी करे डुखे हालात खे सोख्यो बणाइण में कामयाबी हासिल कंदा आहिनि। ईओ इ संदेश आराध्य झूलेलाल डिनो हो जहिंते हली सिंधी समाज केतराइ संघर्ष खट्या आहिनि। विरहांङें बैद जा हालात बेकाबू हुआ पिणु असांजे वडनि उननि ते बि काबू पातो ऐं अजु सिंधी समाज परमार्थी रूप में जरूरतमंदनि जी मदद करे रह्यो आहे। ईओ झूलेलाल जी जे संदेशनि खे जीवन में उतारण करे इ मुमकिन थिओ। नई टेहीअ खे झूलेलाल जयंती ते इ न पिणु हमेशह इ सुजागु सिंधी पारां सुजागु थी अगिते वधण जो आहवान कयो वेंदो रह्यो आहे। वजह ईआ इ आहे के असांजे आराध्य जेकी गाल्हि समूरे जगत जी खुशीअ लाइ चई, उनिखे मञण ऐं सजी दुनिया तोणी पहुंचाइणु असांजो इ दायित्व आहे। झूलेलाल जी जा चमत्कारी वाकिआ अजु बि असां खे दगु डेखारनि था। जीअं त बालम्बे जो जलु।
बालम्बो – वरुण देव खे पूजण सा समझजे त मिल्यो अमृत कलश। इनि भावा खे बालम्बे जी स्थापना सां समझी सघूं था। तमामु थोड़ा माण्हूं इनि गाल्हि जी जाण रखंदा आहिनि के सिंधु में उडेरोलाल नाले वारी जाइ ते बालम्बे ते जोति ऐं बहराणा परवान थिंदा आहिनि। बालम्बे जो जलु श्रद्धा सां ग्रहण करे मनोकामनाउं पूरण थिअण जी अरदास कई वेंदी आहे। पल्लव पातो वेंदो आहे। इनि सां रोग – कष्ट दूर थिंदा आहिनि। दरअसलि उते, ममण मियां जे खेत ते, उडेरोलाल जी पाण पहिंजे नेजे, यानी बरछे जेहिड़े हिक हथियार सां जलधारा जा दर्शन कराया हुआ। उननि मथां श्रद्धा रखण वारे ठकुर पुगर संतनि जे इशारे ते उते खू खोटायो जहिंजो ताजो जलु कष्ट दूर करण वारो मंञयो वेंदो आहे। बालम्बे जो माइना आहे ताजो निकतलि जलु। बाल यानी ताजो ऐं अम्बु मतलबु जल।
इन्हींअ इ भावना खे दुनिया तोणी पहुंचाइण वारो आहे चेटीचंड पर्व। ताजगी। नओंपनु। कष्ट ऐं दुखनि खे दूर करे सुखनि जो खैरमकदमु करण वारो डिहुं। इनि भावना खे चेटीचंड पर्व ते दुनिया जे साम्हूं रखण जी परंपरा खे दुनिया तोणी विरहांङें बैद वधीक जोर ऐं जोश सां पहुंचायूं था। जलसा मनायूं था। प्रतिभाउंनि खे सनमानित कयूं था। इनिसां नई टेहीअ खे हिमथ मिले थी ऐं बार बि पहिंजो सुठो कमु समाज ऐं देश जी तरक्कीअ लाइ अर्पित कनि था। चेटीचंड पर्व इनि माइना में समाज खे सुजागु करण जो कमु करे था।
चेटीचंड पर्व जो संदेशु आहे उथो जागो। पहिंजी बुरायूंनि खे दूर करे प्रतिभा ऐं पहिंजी सेवा समाज ऐं देश खे जो, विकास यात्रा में भागीदारी निभायो।
कहिं शइ जे संरक्षण ऐं संवर्धन लाइ उनि शइ खे परिष्कृत यानी बेहतर बणाइणु तमामु जरूरी आहे। सिंधी समाज बि पहिंजे विरसे खे संरक्षित संवर्धित करे बेहतर तरीके सां दुनिया जे साम्हूं रखण में पुठते कोन आहे। पिणु कहिं हदि तोणी समाज में घिरयलि बुरायूंनि खे बि दूर करण जरूरी आहे। जीअं त डेली-लेती। डाजो। पहिंजी अबाणी बोली सिंधी गाल्हाइण सां गुरेज करण बि हिक बुराई आहे। इनि बुराईअ खे बि दूर करण जरूरी आहे। चेटीचंड जो संदेशु आहे चंङाईअ खे पाण वटि संभारो ऐं बिअनि खे बि ड्यों। बुराईअ खे साड़े खत्म कयो।
समाज जी चंङाइ , सुठियूंनि गाल्हिनि खे, पहिंजी रीतियूंनि परंपराउंनि खे दुनिया जे साम्हूं आनण बि असांजो फर्जु आहे। जीअं त समाज जो खान पान। दुनिया सिंधी कढ़ी वगैरह बिनि चइनि व्यंजन, पकवाननि जे बारे में इ जाण रखे थी। नई टेहीअ खे बि जाण कोन हूंदी त थदड़ी असांजो सभिनी खां वडो महताव रखण वारो त्योहार आहे। इनि जे अलावा ‘‘दाल-डबल’’ , कोकी, सिंधी पापड़, ‘‘दाल-पाती’’ ( थदड़ीअ ते पचाए खाइण वारो हिकु पकवान ) ढेबरी, ताहिरी, मोहन थाल, सोहन हलुवो ( चैनाराम सिंधी हलवाई फेम) वगैरह । इनिजे अलावा पहिंजे खास पहरावे खे बि अजु जी घुरुज मुताबिक आधुनिक रूप में दुनिया जे साम्हूं आनण जरूरी आहे। स्टाइलिश खमीस, सदरी (जाकेट), सिंधी टोपी, खास स्टाइल वारी सुथण, चोला वगैरह। सिंधी लोक कलाउं। जीअं भगत। लोकगीतनि जो कडहिं न खुटण वारो भंडार।
चेटीचंड पर्व जे संदेश जे आधार ते इ वडनि जो चवण आहे, दुनिया झुकती है, झुकाने वाला चाहिए। सिंधी समाज खे इनि गाल्हि जो अनुभव बि आहे। सिंधु भूमिअ ते विदेशी काह कंदा रहंदा हुआ। सिंधुपति दाहरसेन जेहिड़नि महाराजाउंनि विदेशिनी जो मुकाबलो पहिंजो बलिदान करे बि कयो। नारी शक्तिअ बि शूरवीरनि वांङुरु इ तरवारुं चिमकाए दुश्मन जा डंद खटा कया।
इनिजे अलावा, अखंड भारत जी ओलह हद रस्ते केतराइ हमलावर आया। शिकस्त खाधवूं ऐं सिंधु में ही रहिजी वया। इनि डाहंु डिसूं था त अखंड भारत में सिंधु भूमि ते इ सभिनी खां अगिमें साम्प्रदायिक सदभावना जा बिझ पोखयलि ऐं फलीभूत थिंदा नजरनि था। बावजूद इनिजे आराध्य झूलेलाल जी मेहर सां सिंधी समाज में माण्हूं सिर्फ सिंधी आहे, कहिं वर्ग में वंडयलि, विरहायलि कोन आहे। पिणु तकरीबनि बिअनि हरेकु जाति समुदाय में जुदा जुदा जाति वर्ग डिसण में अचनि था। सिंधी समाज में सिर्फ सिंधी। ईआ खासियत बि झूलेलाल जेहिडनि आदर्श महापुरुषनि जी बदौलत दुनिया जे साम्हूं आई आहे। उननि इ संतनि, आराध्य झूलेलाल जी जयंती महोत्सव सिंधी समाज चेटीचंड पर्व जे रूप में मनाए रहियो आहे। उथो जागो। बुरायूंनि खे साड़े चंङायूंनि खे हरेक माण्हूंअ तोणी पहुंचायो। उथो जागो।
उथो जागो
उथो जागो त पहिंजी इन्हींअ सिंधु खे ठाह्यंू
अजमेर इन्दौर न उल्हास नगर
हिंद सजी सिंधु समझ्यूं असां सभई भाउर
विकणी सभु बुराइयूं पहिंज्यूं, चंङाई ठाह्यूं
सच्चा वौपारी चवायूं सिंधी
हिंदु जी कुंड-कुड़छ में जोति जगायूं सिंधी
उथो जागो त पहिंजी इन्हींअ सिंधु खे ठाह्यूं
जे का विसामिजण ते आहे
सिंधियत जी उवाई वडी जोति भभिकायूं
पंिहंजे बारनि जे – जीवन खेत में खोटयूं
कर्म जो दरियाह
वाह्यूं पघरु थे खीरु मिठ्ठो
खारायूं पहिंजे बारनि खे
व्यापार जो गुण साणु पहिंजियूं रीतियूं
उथो जागो त पहिंजी इन्हींअ सिंधु खे ठाहयूं
– मोहन थानवी

error: Content is protected !!